Η παραβολή Τελώνου και Φαρισαίου, πιο επίκαιρη σήμερα από ποτε...

Του π Σπυρίδωνα Ιωάννου
Εφημερίου Ιερού Ναού Αποστόλου Φιλίππου
Γραμματικούς Αιτωλ/νίας

      Η Αγίας μας Εκκλησία αγαπητοί αδελφοί, μας εισάγει σήμερα, Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου στην κατεξοχήν περίοδο μετανοίας όλου του Έτους, που είναι η περίοδος του Τριωδίου που ξεκινάει σήμερα και τελειώνει το Μεγάλο Σάββατο το βράδυ περιλαμβάνοντας τις 3 προπαρασκευαστικές εβδομάδες καθώς επίσης και την Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Το Ευαγγελικό ανάγνωσμα της ημέρας, παρουσιάζει το μεγαλύτερο πάθος που μας καθιστά εχθρούς του Θεού, την υπερηφάνεια αλλά και την μεγαλύτερη αρετή που μας καθιστά γνησίους φίλους του Θεού, την ταπείνωση που μας οδηγεί στη μετάνοια και σωτηρία.

      Ο Ευαγγελιστής Λουκάς λοιπόν μας αναφέρει ότι δύο άνθρωποι ανέβηκαν στον ναό να προσευχηθούν . Δύο άνθρωποι τόσο διαφορετικοί μεταξύ τους. Ένας τελώνης ένας φοροεισπράκτορας δηλαδή και ένας Φαρισαίος. Ο Φαρισαίος στάθηκε σε περίοπτη θέση μέσα στον Ναό, για να φαίνεται καλά από τους γύρω που προσευχόταν, και ξεκίνησε την προσευχή λέγοντας : Θεέ μου, σ ευχαριστώ διότι δεν είμαι σαν τους άλλους ανθρώπους που είναι άρπαγες, άδικοι, ανήθικοι, κλέπτες, αμαρτωλοί ή και σαν αυτόν τον τελώνη. Εγώ είμαι τόσο καλός, έχω πολλές αρετές και κάνω πολύ καλά έργα που πολύ λίγοι άνθρωποι μπορούν να συγκριθούν μαζί μου. Νηστεύω 2 φορές την εβδομάδα και προσεύχομαι όσο κανένας άλλος άνθρωπος. Είμαι τόσο καλός που πάρα πολλοί θα με ζήλευαν. Έτσι τελείωσε την προσευχή του ο Φαρισαίος. Μια προσευχή γεμάτη υπερηφάνεια και αλαζονεία. Μια αλαζονεία που τον είχε τυφλώσει τόσο πολύ, ώστε δεν τον άφηνε να δει καθαρά ποιος είναι και τι κάνει. Δεν μπορούσε να κατανοήσει την πνευματική του φτώχεια. Δεν ζήτησε από το Θεό να του δωρίσει κάτι, διότι ήταν πλήρως ικανοποιημένος από τα κατορθώματά του. Δεν μπορούσε να κατανοήσει ούτε καν το πιο απλό ότι ό,τι καλό είχε , του το είχε δώσει ο Θεός και δεν ήταν δικό του. Η αλαζονεία του τον έκανε να βλέπει ακόμη και όλους τους άλλους ως αμαρτωλούς. Θεωρούσε τον εαυτό του ως τον μόνο αναμάρτητο ενώ όλοι οι άλλοι ήταν άδικοι, αμαρτωλοί και ανήθικοι. Ακόμη όμως και αν ήταν έτσι, θα έπρεπε αυτός να προσευχηθεί στον Θεό για την μετάνοια και την σωτηρία των αμαρτωλών αυτών ανθρώπων. Ο Φαρισαίος λοιπόν όχι μόνο δίκαιος δεν ήταν, αλλά ήταν πνευματικά τυφλός και κυριευμένος από πολλά και βαριά εσωτερικά διαβολικά πάθη, το πάθος της κατακρίσεως, της ασπλαχνίας και της υπερηφάνειας. Και το σπουδαιότερο απ όλα ήταν ότι δεν είχε πραγματική αγάπη για τους συνανθρώπους του.
       Αντιθέτως όμως, μαζί με τον Φαρισαίο προσευχόταν και ένας Τελώνης. Στεκόταν μακριά από το θυσιαστήριο, και δεν είχε ούτε την τόλμη, όχι μόνο τα χέρια αλλά και τα μάτια του να σηκώσει προς τον ουρανό. Χτυπούσε διαρκώς το στήθος του που περιέκλειε την αμαρτωλή καρδιά του. Μια κραυγή μετανοίας έβγαινε διαρκώς με συντριβή από τα χείλη του. Ταπείνωσε τον εαυτό του ανάμεσα σε πολλούς που προσεύχονταν, κλαίγοντας και απαριθμώντας τα αμαρτήματά του ενώπιον Θεού & ανθρώπων. Και όλα αυτά διότι ο τελώνης έβλεπε καθαρά τον εαυτό του. Κατανοούσε την αμαρτωλότητά του και γι αυτό στεκόταν μακριά από το θυσιαστήριο και τελικά βγήκε νικητής ! Νικάει γιατί γνωρίζει να υπομένει. Και υπομένει γιατί ελπίζει και Ελπίζει γιατί στηρίζεται στέρεα και ακλόνητα στην σωτήρια αγάπη του Χριστού, που υπάρχει για όλους τους ανθρώπους δίχως εξαιρέσεις και δίχως διαχωρισμούς. Έβλεπε την δική του μικρότητα, και αισθανόταν όμως την θεία μεγαλειότητα. Γι αυτό και δεν τολμούσε να σηκώσει τα μάτια του, ούτε τα χέρια του, ούτε το πρόσωπο του προς τον ουρανό. Θα μπορούσαμε να πούμε αγαπητοί ότι με όλη του την στάση ο δίκαιος τελώνης της παραβολής μας εξαρτούσε όλη του τη ζωή από το θείο έλεος. Μόνο το έλεος του Θεού ζητούσε, σαν πεινασμένος ζητιάνος που κινδύνευε να πεθάνει από την αμαρτία. Γι αυτό και τα λόγια του αγαπητοί ανέβαιναν απευθείας στον ουρανό. Διότι έβγαιναν μέσα από μια πονεμένη, συντετριμμένη και ταπεινωμένη καρδιά. Και όμως αναφέρει και ο ιερός ψαλμωδός Καρδία συντετριμμένη και τεταπεινωμένη ο Θεός ουκ εξουδενώσει.
       Δύο φωτογραφίες ανθρώπων, δύο διαφορετικούς κόσμους, λοιπόν αγαπητοί μας παρουσιάζει η σημερινή ευαγγελική περικοπή και μας τις προβάλλει η Εκκλησία μας σήμερα πρώτη ημέρα του Τριωδίου όχι τυχαία. Τριώδιο είναι η περίοδος των εβδομήντα ημερών από σήμερα μέχρι το Μεγάλο Σάββατο και καθιερώθηκε από την Εκκλησία μας για να καλέσει η Εκκλησία ως στοργική και πονεμένη μάνα τα παιδιά της, σε μια εθελοντική επιστράτευση αφού αυτή είναι το στράτευμα του Χριστού , σε μια εγρήγορση σε μια ετοιμότητα, σε μια πνευματική ανάβαση, σε μια βαθύτερη περισυλλογή, σε μια αυτοσυγκέντρωση… σε μια συνεχή και αδιάκοπη επαγρύπνηση, ώστε πνευματικά αναγεννημένοι και κατάλληλα προετοιμασμένοι να υποδεχθούμε τα Σωτήρια και Σεπτά Πάθη του Χριστού και την ένδοξο και λαμπροφόρο Ανάστασή Του. Από την πρώτη αυτή Κυριακή λοιπόν η Εκκλησία μας καλεί να επιστρατευτούμε και να ασκηθούμε στα όπλα της προσευχής και της μετανοίας.

      Το μήνυμα του σημερινού Ευαγγελίου για τον καθένα από εμάς είναι παραπάνω από σαφές. Η προσευχή μας προς τον Θεό, είτε είναι ευχαριστία για τις ευεργεσίες και τις δωρεές Του προς εμάς, είτε είναι ικεσία και παράκληση για συγχώρεση, για αναπλήρωση των προσωπικών μας αδυναμιών, ή ακόμα για οποιοδήποτε αίτημά μας, προκειμένου να εισακουστεί από τον Θεό οφείλει να είναι απαλλαγμένη από τον εγωισμό και από την κατάκριση των συνανθρώπων μας. Η προσευχή χωρίς ταπείνωση καλύτερα να μη γίνεται, γιατί στο τέλος όχι μόνο δεν μας ωφελεί, αλλά μας ζημιώνει πνευματικά.
      Αλλά και η ζωή μας ολόκληρη, όταν στερείται ταπεινοφροσύνης, όσο κι αν προσπαθούμε να την κάνουμε να φαίνεται σύμφωνη με τις εντολές του Θεού ή έστω με τους ηθικούς κώδικες που θεωρούμε σωστούς, το μόνο που καταφέρνει είναι να μας κάνει σαν τον Φαρισαίο, όμορφους εξωτερικά αλλά κενούς εσωτερικά. Γιατί αν θεωρήσουμε, όπως εκείνος, τους εαυτούς μας τέλειους, τότε μοιραία θα κατακρίνουμε όλους τους υπόλοιπους ανθρώπους, θα τους βάλουμε απέναντί μας ως ανεπαρκείς και αμαρτωλούς. Και μέσα από μια τέτοια στάση δεν μπορεί να υπάρξει ούτε να καλλιεργηθεί η συμπόνοια, η συγγνώμη, η αγάπη. Ο άνθρωπος που θεωρεί τον εαυτό του τέλειο καταλήγει ουσιαστικά μόνος, εγκλωβισμένος στο Εγώ του, και πάντως μακριά από την αγάπη και την κοινωνία με τον Θεό και με τον πλησίον.
       Μέσα από τη σημερινή παραβολή ο Χριστός θέλει να μας διδάξει τη σημασία της ταπείνωσης για τη ζωή μας. Ζούμε σε μια εποχή που όλο και πιο συχνά οι κοινωνίες μας χαρακτηρίζονται ως απάνθρωπες και οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων ως ψυχρές, ανούσιες, ανιαρές. Όσο στις καρδιές μας πρυτανεύει ο εγωισμός, οι σχέσεις μας και οι ζωές μας θα γίνονται όλο και πιο απάνθρωπες. Αντίθετα η ταπείνωση ως έκφραση αγάπης, γιατί αυτό είναι στην πραγματικότητα, έχει τη δύναμη να ζεστάνει και να μαλακώσει τις καρδιές μας, να μας φέρει πιο κοντά τόσο με τους συνανθρώπους μας όσο και στην προσωπική μας λύτρωση. Ας μη ξεχνάμε άλλωστε ότι μέσα από την άκρα Ταπείνωση του Θεού, που συνέστειλε την θεότητά Του και καταδέχτηκε να γίνει άνθρωπος και να θανατωθεί από αμαρτωλούς ανθρώπους, συντελέστηκε και το έργο της Αναστάσεως και της λύτρωσής μας. ΑΜΗΝ