Τι είναι η προσευχή για τον Ορθόδοξο Χριστιανό ;

Του Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου

     

Ἡ προσευχή εἶναι φωτισμός ψυχῆς, ἀληθινή ἐπίγνωση τοῦ Θεοῦ, μεσίτρια μεταξύ Θεοῦ καί ἀνθρώπων, ἰατρός τῶν παθῶν, ἀλεξιφάρμακον γιά τίς ἀρρώστιες, γαλήνη ψυχῆς, ὁδηγός γιά τόν οὐρανό, ἡ ὁποία δέν περιστρέφεται γύρω ἀπό τή γῆ, ἀλλά πορεύεται πρός αὐτή τήν ἴδια τήν ἁψίδα τῶν οὐρανῶν. Ὑπερπηδάει τά κτίσματα, διασχίζει νοερά τήν ἀτμόσφαιρα, πορεύεται πάνω ἀπό τόν ἀέρα, διαβαίνει ἀνάμεσα ἀπό τίς χορεῖες τῶν ἄστρων, ἀνοίγει τίς πύλες τῶν οὐρανῶν, ξεπερνᾶ τούς Ἀγγέλους, ὑπερβαίνει τούς Θρόνους καί τίς Κυριότητες, περνάει ἀνάμεσα ἀπό τά Χερουβίμ καί ἀφοῦ ἀνέβη πάνω ἀπό ὅλη τή κτιστή φύση, ἔρχεται πλησίον στήν ἀπρόσιτη Ἁγία Τριάδα. Ἐκεῖ προσκυνᾶ τή Θεότητα, ἐκεῖ καταξιώνεται νά γίνει σύντροφος μέ τόν οὐράνιο Βασιλιά. Μέ τήν προσευχή ἡ ψυχή ὑψώνεται στούς οὐρανούς καί ἐναγκαλίζεται τόν Κύριο μέ ἄρρητους ἐναγκαλισμούς, ὅπως ἀκριβῶς τό νήπιο ἀγκαλιάζει τή μητέρα του, καί μέ δάκρυα φωνάζει δυνατά ἐπειδή ἐπιθυμεῖ νά ἀπολαύσει τό «θεῖο γάλα». Ἐκεῖ ἡ ψυχή καταθέτει τά αἰτήματά της καί λαμβάνει δωρεές ἀνώτερες, ἀπό καθετί κτιστό καί ἐγκόσμιο.

     

Ἡ προσευχή εἶναι σεβαστός ἀντιπρόσωπός μας πρός τόν Θεό. Χαροποιεῖ τήν καρδιά, ἀναπαύει τήν ψυχή, γεννᾶ μέσα μας τό φόβο τῆς Κολάσεως, τήν ἐπιθυμία τῆς Βασιλείας τῶν οὐρανῶν, διδάσκει τήν ταπεινοφροσύνη, παρέχει ἐπίγνωση τῶν ἁμαρτιῶν μας, καί γενικά καταστολίζει τόν ἄνθρωπο μέ κάθε ἀγαθό· καί σάν νά εἶναι κάποιο πέπλο κοσμημένο μέ ὅλα τά εἴδη τῶν ἀρετῶν, περιτυλίγει τήν ψυχή. Ἡ προσευχή χάρισε στήν Ἄννα τό Σαμουήλ (Α' Βασ. 1,9 κ.ἑ.) καί τόν ἀνέδειξε προφήτη τοῦ Κυρίου. Ἡ προσευχή ἔκανε τόν προφήτη Ἠλία ζηλωτή τοῦ Κυρίου καί αὐτή κατέβασε τό πῦρ τό οὐράνιο γιά τή θυσία. Διότι ἐνῶ οἱ ἱερεῖς τοῦ Βάαλ ἐπικαλοῦνταν ὅλη τήν ἡμέρα τό εἴδωλο, ὁ προφήτης Ἠλίας ὕψωσε τή φωνή του μέσα ἀπό τά βάθη τῆς καθαρῆς του καρδιᾶς καί δεήθηκε στόν Κύριο μέ ὅλη του τήν ψυχή· καί ἔτσι κατέβασε τό πῦρ ἀπό τόν οὐρανό ὡς ἀπόδειξη τῆς δίκαιης προσευχῆς του. Στάθηκε, πραγματικά, σάν ἀετός πάνω στό θυσιαστήριο καί μέ τόν ὁρμητικό χαρακτήρα του τά προσέφερε ὅλα ὡς θυσία. Καί τό ἔκανε αὐτό ὁ μέγας ὑπηρέτης τοῦ Θεοῦ, ὁ ζηλωτής Ἠλίας, γιά νά μᾶς παιδαγωγήσει στήν πνευματική ζωή μ᾿ αὐτά πού συνέβηκαν τότε, ὥστε καί ἐμεῖς, φωνάζοντας δυνατά ἀπό τά βάθη τῆς ψυχῆς μας στό Θεό, νά προκαλέσουμε τό ἀνέκφραστο πῦρ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος νά κατέλθει στό θυσιαστήριο τῆς καρδιᾶς μας καί ἔτσι νά προσφέρουμε τόν ἑαυτό μας θυσία ὁλόκληρη στό Θεό.

     Μέ τήν προσευχή ὁ νομοθέτης Μωυσῆς καί ἐξιλέωσε τόν Ἰσραήλ πρός τόν Θεό καί νίκησε τούς ἐχθρούς τῶν Ἰσραηλιτῶν (πρβλ.Ἐξ. 17, 10-15). Μέ τήν προσευχή ὁ Ἰησοῦς τοῦ Ναυῆ τό μεγάλο καί πολύ λαμπερό ἀστέρι, τόν ἥλιο, πού βρισκόταν στή μέση τοῦ οὐρανοῦ, τόν ἔκανε νά παραμείνει στό ἴδιο σημεῖο μιά ὁλόκληρη ἡμέρα (πρβλ. Ἰησ. Ναυῆ 10, 12-16). Ἔδωσε λοιπόν ὁ Κύριος τήν πρώτη θέση στήν προσευχή σέ σχέση μέ ὅλες τίς ἄλλες ἐντολές καί γι᾿ αὐτό καί ὁ Ἴδιος ἔφευγε μακριά ἀπό τίς πόλεις καί τίς κωμοπόλεις καί ἀπό τούς ἴδιους τούς μαθητές Του καί ἀποσυρόταν στίς ἐρήμους χάριν τῆς προσευχῆς (πρβλ. Λουκ. 5, 16), γιά νά συνομιλεῖ μέ τόν Πατέρα Του, μακριά ἀπό τούς θορύβους καί τούς περισπασμούς τῶν ἀνθρώπων, στήν ἡσυχία, μέ μεγάλο πόθο, διδάσκοντάς μας συγχρόνως ὅτι αὐτός ὁ ὁποῖος ὑπόσχεται νά ζήσει τή χριστιανική πολιτεία πρέπει νά καταφεύγει σέ τόπους ἔρημους, ὥστε νά μπορεῖ ἐκεῖ ἀπερίσπαστα νά δοθεῖ στήν προσευχή.

     Μέ τήν προσευχή καί ἡ ὁμήγυρη τῶν Ἀποστόλων καταξιώθηκε νά δεχθεῖ σήμερα τόν Παράκλητο (πρβλ. Πράξ. 2,4 κ.ἑ.), γεγονός πού μοῦ ἔδωσε ἀφορμή καί σᾶς μίλησα διεξοδικά γιά τήν προσευχή. Ἡ προσευχή ἐνῶ βρίσκεται τό σῶμα στή γῆ, μεταφέρει τήν ψυχή στήν ἐπουράνια ἐκείνη πηγή καί ἀφοῦ τή γεμίσει μέ τό πηγαῖο ἐκεῖνο ὕδωρ, τήν καθιστᾶ πηγή ὕδατος, μέσα ἀπό τήν ὁποία ἀναβλύζει ζωή αἰώνια (πρβλ. Ἰωάν. 4,14). Ἡ προσευχή μᾶς δίνει πληροφορία γιά τά μέλλοντα καί ἐνισχύει τήν πίστη μας γιά νά γνωρίσουμε τά ἀγαθά πού μᾶς παρέχονται ἐκεῖ. Φανερώνει θησαυρούς ἀπόκρυφους, ἀόρατους, δισδιάκριτους. Ἡ προσευχή σοῦ δείχνει τόν ἀντίπαλό σου. Διασχίζει τίς παρατάξεις τῶν ἐχθρῶν, ἐξαφανίζει τίς ἐνάντιες δυνάμεις καί ὁδηγεῖ στόν ἴδιο τό Βασιλέα.

     Ἀλλά ἐπειδή ὁμιλῶ γιά τήν ἔννοια τῆς προσευχῆς, μή νομίσεις ὅτι ἡ προσευχή εἶναι λόγια. Ἡ προσευχή εἶναι πόθος πρός τόν Θεό, ἀγάπη ἀνέκφραστη. Ἡ προσευχή δέν ἐπιτελεῖται ἀπό τούς ἀνθρώπους, ἀλλά ἐνεργεῖται ἀπό τή θεία Χάρη, γιά τήν ὁποία ὁ Ἀπόστολος λέει: Πράγματι, ἐμεῖς δέν γνωρίζουμε πῶς νά προσευχηθοῦμε, ἀλλά αὐτό τό Πνεῦμα τό Ἅγιο μεσιτεύει θερμά γιά μᾶς καί ἐμπνέει στίς καρδιές μας στεναγμούς κατανύξεως καί προσευχῆς πού δέν μποροῦν νά ἐκφραστοῦν μέ λόγια (Ρωμ. 8, 26).Αὐτήν τήν προσευχή, ἄν τήν χαρίσει σέ κάποιον ὁ Κύριος, εἶναι ἀναφαίρετος πλοῦτος καί οὐράνια τροφή πού χορταίνει τήν ψυχή. Καί ὅποιος γευθεῖ αὐτή τήν τροφή ἔχει ἀποκτήσει τόν αἰώνιο πόθο πρός τόν Κύριο, πού καίει στήν καρδιά του σάν ὁρμητική φωτιά. Προσευχόμενος λοιπόν μέ αὐτόν τόν ὑποδειγματικό τρόπο, στόλιζε τόν οἶκό σου μέ ἐπιείκεια καί μέ ταπεινή καρδιά, καταλάμπρυνέ τον μέ τό φῶς τῆς δικαιοσύνης, μέ ἔργα ἀγαθά. Σάν νά εἶναι κάποια ἄριστη πλάκα ἡ προσευχή, στόλιζε μέ αὐτήν τόν οἶκό σου καί ἀντί γιά πολυτελή τείχη καί ψηφίδες, διακόσμησέ τον μέ τήν πίστη καί τή μακροθυμία. Σέ ὅλα τήν προσευχή νά βάζεις ὡς ἐπιστέγασμα, ὅπως τοποθετεῖς τή σκεπή γιά νά τελειώσεις τήν οἰκία σου, ὥστε νά ἑτοιμάσεις τόν οἶκο τῆς ψυχῆς σου καί νά τόν κάνεις τέλειο γιά χάρη τοῦ Δεσπότη σου· καί νά ὑποδεχθεῖς τόν Κύριο σέ ἕνα βασιλικό καί περίοπτο οἶκο. Καί τότε πλέον στό ἑξῆς, μέ τή δική Του χάρη, θά Τόν ἔχεις σάν ἄγαλμα ἐγκατεστημένο μέσα στό ναό τῆς ψυχῆς σου.

Σ᾿ Αὐτόν ἀνήκει ἡ δόξα στούς αἰῶνες τῶν αἰώνων. Ἀμήν.