Το Ξυλο του Σταυρού κατά τίνα ευλαβή παράδοση

Κατά τίνα ευλαβή παράδοσιν, ή προέλευσις του ξύλου του σταυρού είναι ή εξής:

Οι τρεις Άγγελοι, τούς οποίους εφιλοξένησε ό Αβραάμ εις τύπον της Αγίας Τριάδος, φεύγοντες «ελησμόνησαν» τάχα τάς ράβδους των εκεί, παρά τήν δρύν Μαμβρή..  Ταύτας μετεχειρίσθη ή Σάρα επανειλημμένως ως ξύλα εις τήν φωτιάν όμως εκαπνίζοντο χωρίς να καίωνται εις τό τέλος, τά πέταξε λέγουσα «καταραμένα ξύλα δεν ανάπτουν».

    Όταν ό Λώτ μέθυσε εποίησε τήν αμαρτίαν με τάς θυγατέρας του, ανανήψας υπήγεν εις τόν θείον του Αβραάμ και εξωμολογήθη τό κακόν πού του συνέβη. Ό δε είπε μεγάλη ή αμαρτία σου, τέκνον πλην λάβε αυτούς τούς τρεις δαυλούς (τά ξύλα πού πέταξε ή Σάρα) εφύτευσέ τα εις τό υποδειχθέν μέρος καί φέρε νερό από τόν Ιορδάνη να τά ποτίζης∙ αν βλαστήσουν, σημείον ότι εδέχθη ό Θεός τήν μετάνοιάν σου καί σε συγχώρησε. Εποίησεν ούτως ο Λώτ και έφερε νερό από τόν Ιορδάνην, όστις απέχει μιας ημέρας όδόν. 'Αλλ' ό διάβολος, μετασχηματισμένος άλλοτε μέν εις κεκοπιακότα διψασμένο οδοιπόρο, άλλοτε δέ εις γέροντα ασθενή και άλλοτε εις γυναίκα πτωχήν καί δυστυχή, του έπινε το νερό καθ' όδόν. Τόν λυπήθηκεν ό Θεός καί μίαν φοράν διέφυγε τήν συνάντησιν καί πότισε μίαν μόνην φοράν τά ξύλα, τα οποία εβλάστησαν καί ηνώθησαν εις τό τρισύνθετον ύλον πεύκη, κέδρος καί κυπάρισσος. Ό τόπος τούτου δεικνύεται εντός του Ναού της Μονής του Σταυρού εις τά προάστια της Ιερουσαλήμ.

    Όταν δε ο Σολομών, μετά χίλια σχεδόν έτη (1015—975 π.Χ.), ανήγειρε τόν Ναόν καί όλοι οι άνθρωποι καί η φύσις προσέφεραν στην οικοδομή του, εκόπηκε καί τό δένδρον τούτο γι` αυτόν τόν σκοπό. Όταν όμως επρόκειτο να χρησιμοποιηθή, όπου ετίθετο, ήταν άλλοτε μέν κοντό άλλοτε δέ μακρύ και τελικώς τό πέταξαν ως άχρηστον σε μία γωνία ειπόντες «κατηραμένον ξύλον».  Καί όταν αι ιουδαίοι έτρεχον καί ζήτουσαν ξύλον δια τήν σταύρωσιν του Κυρίου, -εύρον προχείρως αυτό καί ήτο κατάλληλον και δια αύτου κατεσκευάσθη ο σταυρός του Χριστού. Ούτω λοιπόν, τό κατηραμένον ξύλον μετεποιήθη εις τό εύλογημένον Ξύλον του Σταυρού καί η κατάρα μετηλλάχθη εις ευλογίαν καί σωτηρίαν δια του εν αυτώ παγέντος Κυρίου ημών .