562 χρόνια μετά… «Εάλω η Πόλις»

«…Σταθείτε όλοι όρθιοι στις επάλξεις σας και μην ξεπουλήσετε τα πρωτοτόκια μας. Διδάξτε στα παιδιά σας την αλήθεια, όπως την εβίωσαν οι αείμνηστοι Πατέρες μας. Ο λαός μας ξέρει να υπερασπίζεται τα ιερά και τα όσιά του…»      Αρχιεπίσκοπος  Χριστόδουλος

                                                                            Γράφει ο Καθηγητής  Χρήστος Γερ.  Σιάσος

Ο Ελληνισμός, από υπάρξεώς του, κάθε μέρα του χρόνου ζει και μια θλιβερή επέτειο. Σήμερα, 29 Μαΐου 2015, 562 χρόνια μετά την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και την κατάκτηση της Βασιλεύουσας από τους Οθωμανούς πρέπει να ξαναθυμηθούμε και να φρεσκάρουμε στη μνήμη μας την αποφράδα εκείνη ημέρα, 29 Μαΐου 1453. Στο πέρασμα του χρόνου ο Έλληνας πάντα αγωνιζόταν για τα Ιερά και τα Όσια της Πατρίδος του, έχοντας πάντα στο μυαλό του το τρίπτυχο, Θρησκεία – Πατρίδα - Οικογένεια.  Κέντρο  της Ορθοδοξίας  ήταν και είναι η Κωνσταντινούπολη και το Σύμβολό της η Αγιά Σοφιά. 

Μικρή αναφορά στην Αγιά Σοφιά.

Αρχικά ήταν ένας μικρός Ναός  ο οποίος καταστράφηκε από πυρκαγιά. Ο Αυτοκράτορας Ιουστινιανός  ανέθεσε στον αρχιτέκτονα Μηχανικό Ισίδωρο τη μελέτη και την κατασκευή του μεγαλοπρεπέστατο Ναού ήταν αφιερωμένος στην « Του Θεού Σοφία». Για το σκοπό αυτό συγκέντρωσε ότι σπάνια υλικά βρήκε από διάφορες Πόλεις και περιοχές όπως, πολύτιμες πέτρες, χρυσό, ασήμι και άλλα για την ολοκλήρωσή της.

 Η ανέγερση του Ναού ξεκίνησε τέλος Φεβρουαρίου το 532 και τελείωσε τέλος Δεκεμβρίου το 537. Για την ανέγερση του Ναού εργάστηκαν 10.000 εργάτες και το κόστος ξεπέρασε τα 350 εκατομμύρια χρυσές δραχμές της εποχής. Την όλη επίβλεψη του μεγάλου αυτού έργου την είχε ο ίδιος ο Ιουστινιανός και όταν το έργο παραδόθηκε ολοκληρωμένο ο Αυτοκράτορας είπε: «Δόξα τω Θεώ τω καταξιώσαντι με τοιούτον έργο επιτελέσας. Νενίκηκά σε Σολομών».

 Η Αγιά Σοφιά έχει 100 παράθυρα, 1000 καντήλια και 1000 Κληρικούς. Ακόμη υπηρετούσαν 80 Πρεσβύτεροι 150 Διάκονοι, 25 ψαλτάδες, καθώς και πολύ βοηθητικό προσωπικό. Σήμερα η Αγία Σοφία έχει συληθεί. Το 1935 μετατράπηκε σε Μουσείο ενώ το 1930 το  Αμερικανικό Βυζαντινό Ινστιτούτο ανέλαβε την αποκάλυψη και τον καθαρισμό των ψηφιδωτών εικόνων.

 Μικρό χρονικό για την  Άλωση της Βασιλεύουσας.

 Το 1404 στην Κωνσταντινούπολη γεννήθηκε ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος. Ο Βασιλιάς Ιωάννης, αδελφός του Κωνσταντίνου, ζητάει βοήθεια από την Ιταλία για να αντικρούσει τον Τουρκικό κίνδυνο. Το 1439 ο Κωνσταντίνος αναλαμβάνει τον Θρόνο που απουσίαζε ο αδελφός του. Στην Ιταλία επιχειρείται η άλωση της Ορθοδοξίας με την υπογραφή της Ένωσης των δύο Εκκλησιών και από τον Ιωάννη. Αρνήθηκαν την Ένωση και την υπογραφή Επίσκοποι και τοποτηρητές των Ανατολικών Πατριαρχείων και ο λαός άρχισε να εξοργίζεται κατά των Βασιλέων. 

Το 1448 προς το τέλος Οκτωβρίου πεθαίνει ο Βασιλιάς Ιωάννης και νέος Βασιλιάς αναλαμβάνει στις 6 Ιανουαρίου το 1449 στον Ιερό Ναό του Αγίου Δημητρίου στο Μυστρά ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος. Ανήμερα της εορτής του Αγίου Σπυρίδωνος 12 Δεκεμβρίου 1452 γίνεται συλλείτουργο στην Αγία Σοφία από τον Καρδινάλιο Ισίδωρο παρουσία του Κωνσταντίνου. Αυτό ενόχλησε και αναστάτωσε τους Ορθοδόξους της Βασιλεύουσας. 

 Στις 7 Απριλίου 1453 ο Μωχάμετ αρχίζει την πολιορκία της Πόλης. Ο Παλαιολόγος ζητά βοήθεια αλλά μετά από το συλλείτουργο που έγινε στην Αγιά Σοφιά  δεν τον βοηθάει κανείς. Στις 18 Απριλίου το Ελληνικό Πυροβολικό χτυπά τα πυρομαχικά του Μωάμεθ. Στις 20 Απριλίου στον Κεράτιο κόλπο γίνεται μεγάλη Ναυμαχία. Ο Ελληνικός στόλος με αδιάκοπη προσευχή στην Παναγία Βλαχερνών άρχισε σιγά-σιγά να καταστρέφει τα Τουρκικά καράβια.

  Ο Μωάμεθ μετά από δύο ημέρες προσπαθεί να «πολιορκήσει» τον Κεράτιο κόλπο από την ξηρά. Αμέσως ο Ελληνικός στρατός αναχαιτίζει τον Τουρκικό στρατό. Προς τα μέσα Μαΐου ο Τουρκικός στρατός υψώνει μεγάλο ανάχωμα μπροστά στα Ελληνικά κάστρα της Πόλης και σ΄αυτήν την περίπτωση ο Ελληνικός στρατός αντέκρουσε και αυτή την προσπάθεια των Τούρκων. 

Στις 23 Μαΐου ο Μωάμεθ στέλνει αγγελιοφόρους του στον Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Παλαιολόγο και του ζητούσε την παράδοση της Πόλης, υποσχέθηκε ότι δεν θα πειράξει κανέναν από τους ανθρώπους του.  Ο Κωνσταντίνος δεν τα πίστεψε αυτά που του είπαν, αφού κοίταξε την εικόνα του Αγίου Κωνσταντίνου και της Αγίας Ελένης απάντησε στον απεσταλμένους του Μωάμεθ με την Ιστορική φράση: « Το δε την Πόλιν σοι δούναι, ουτ΄εμόν εστίν ουτ΄άλλον των κατοικούντων εν ταύτη. Κοινή γαρ γνώμη πάντες αυτοπροαιρέτως αποθανούμεν και ου φεισόμεθα της ζωής ημών».

Στις 24 Μαΐου αρχίζει η μεγάλη παράκληση και η λιτανεία με την Αγία Εικόνα της Παναγίας Βλαχερνών. Όλοι τώρα λένε ότι η Πόλη δεν θα πέσει στα χέρια των Τούρκων. Η απόφαση όμως των Τούρκων ήταν ακριβώς αντίθετη δηλαδή ότι η Πόλη θα έρθει υπό την κυριαρχία των, γι΄αυτό το λόγο ετοίμαζαν γενική επίθεση…

Την Δευτέρα 28 Μαΐου 1453 με επικεφαλής τον Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο, τον Κλήρο και τον λαό αρχίζει στο Ναό μεγάλη λιτανεία, γονατιστοί όλοι άρχισαν την προσευχή των. Η νύχτα της 28ης  Μαΐου στην Αγία Σοφία ήταν ατελείωτη. 

Ο Κωνσταντίνος λειτουργήθηκε στην Αγιά Σοφιά κοινώνησε των Αχράντων Μυστηρίων και μίλησε προς τους πιστούς συμμαχητές του λέγοντας: «Παρακαλώ υμάς, ίνα στήτε γενναίως. Καλώς ούν οίδατε, αδελφοί. Ότι δια τέσσερα τινά οφειλέται κοινώς έσμεν πάντες, ίνα προτιμήσωμεν αποθανείν μάλλον ή ζήν, πρώτον μεν υπέρ της πίστεως ημών και ευσεβίας, δεύτερον δε υπέρ Πατρίδος, τρίτον δε υπέρ Βασιλέως, ως Χριστού Αγίου, και τέταρτον υπέρ συγγενών και φίλων…».    

Την Τρίτη τα ξημερώματα οι Τούρκοι ξεκίνησαν τον πόλεμο και οι γενναίοι Έλληνες με μπροστάρη τον Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο αμύνονταν ηρωικά.Πανικός απλωνόταν παντού. Οι γενίτσαροι περικύκλωσαν τον Κωνσταντίνο. Ήταν μόνος του , όλοι γύρο του ήταν νεκροί. Κάποια στιγμή φωνάζει «…δεν υπάρχει κανείς Χριστιανός να μου πάρει το κεφάλι…». Ένας γενίτσαρος τον χτυπάει πισώπλατα και τότε ο Αυτοκράτορας με τρεμάμενη φωνή λέει « Εάλω η Πόλις», κάποιο δόρυ στη συνέχεια τον βρίσκει στο στήθος και ο Κωνσταντίνος ξεψυχώντας  ψιθύρισε: , «Σώπασε κυρά Δέσποινα και μην πολύ δακρύζεις, πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά μας θ΄άναι» μια υπόσχεση του Κωνσταντίνου που όλοι μας χρόνια τώρα αναζητούμε.  

Όταν οι Τούρκοι μπήκαν στην Αγιά Σοφιά ο Ιερέας που τελούσε την Θεία Λειτουργία μόλις είδε τους άπιστους Τούρκους πήρε το δισκοπότηρο με την Θεία Κοινωνία και από μια μικρή πόρτα έφυγε. Αμέσως οι Τούρκοι προσπάθησαν να ανοίξουν την πόρτα αλλά δεν τα κατάφεραν, η Παναγία έκανε το θαύμα της και οι Άγιες Γραφές μας λένε ότι ο Ιερέας κάποια ημέρα θα ολοκληρώσει την Θεία Λειτουργία. 

Όλοι μας οφείλουμε να θυμούμαστε και να αντλούμε διδάγματα από την αποφράδα εκείνη ημέρα που στην μνήμη μας βρίσκεται σαν μια σκοτεινή σελίδα της Ιστορίας του Ελληνισμού και όχι μόνο. Σήμερα ας βρούμε τη δύναμη να δούμε μέσα από τους εφιάλτες και τις κερκόπορτες της παγκοσμιοποίησης και την αποκοπή από τις ρίζες μας, το αληθινό φως, που θα φέρει τον πολιτισμό μετατρέποντας τη μαύρη εκείνη επέτειο σε ελπίδα, περηφάνια, πνευματική και ψυχική ανάταση στο Έθνος μας.  Οφείλουμε να αγωνιζόμαστε για τα ιδανικά που κληρονομήσαμε από τους προγόνους μας και αυτά να τα αποδώσουμε με σεβασμό και ευλάβεια στη νέα γενιά, στα παιδιά μας. Για να ξαναβρούμε όλοι μαζί ό,τι έχουμε χάσει, και να υπερασπισθούμε ό,τι στην Πατρίδα μας κινδυνεύει.