Η ενανθρώπηση του Λόγου του Θεού

 

Παρόλον ότι τα Χριστούγεννα γιορτάζονται μες στην καρδιά του χειμώνα, ο χριστιανός αισθάνεται μια παράξενη ζέστα αυτές τις ημέρες του, "αγίου Δωδεκαημέρου". Αυτή η ζέστα είναι κάπως ακατάληπτη για τους πολλούς. Λένε, ότι τα Χριστούγεννα είναι σπιτική γιορτή, συμμαζώνει τα σκόρπια μέλη της οικογενείας, τα παιδιά και τα εγγόνια, να γιορτάσουνε μαζί με τους γονείς και τους παππούδες τους. Ναι, είναι κι αυτός ένας λόγος. Μα o βαθύτερος λόγος είναι, ότι δίνουμε αυτές τις μέρες το σπήλαιο της ύπαρξής μας, για να γεννηθεί μέσα ο Χριστός. Η αιώνια πορεία του ανθρώπου προς τη λύτρωσή του, προς τη σωτηρία και τη θέωσή του, βρίσκει -με τη γέννηση του Χριστού-ένα βέβαιο και στέρεο Σημείο ν' ακουμπήσει την κουρασμένη αγωνία του: κι αυτό είναι ο σαρκωθείς Λόγος του Θεού. Το βασικώτερο και κρισιμώτερο σημείο στη γιορτή των Χριστουγέννων είναι αυτή η σάρκωση, η ενανθρώπηση του Λόγου του Θεού. Κι αυτό υπογραμμίζει ευστοχώτατα η παράδοση της βυζαντινής αγιογραφίας, που ιστορεί με μια αγία απλότητα το μυστήριο της ενανθρωπήσεως, αποφεύγοντας τις αδιαφόρετες και παραφορτωμένες λεπτομέρειες των δυτικών ζωγράφων, που oι "συνθέσεις" τους θυμίζουν περισσότερο συγκινητικά οικογενειακά γεγονότα ή θεατρικές παραστάσεις και λιγώτερο τη γέννηαη του "δι'ημάς νηπιάσαντος" Χριστού. Ο χριστιανός πρέπει να ιδεί την θείαν "κένωσιν" του Θεού του, που γεννιέται γυμνός μέσα σ'ένα σπήλαιο, για να ενδύσει τον κόσμο. Εκείνος, που είναι ντυμένος τη γη και τον ουρανό, ξεντύθηκε για να ντύσει τον άνθρωπο: Εδώ είναι, που ο άνθρωπος ψαύει το μυστήριο της ενώσεώς του με τον εξ ουρανού καταβάντα Θεόν. Ο άνθρωπος είναι πεσμένος στη λάσπη της γης. Ο Θεός βρίσκεται στα υπερουράνια σκηνώματα. Πώς είναι δυνατόν ο άνθρωπος, να ενωθεί με τον Θεό, δίχως να κατεβεί Εκείνος, ή χωρίς ν' ανεβεί αυτός ο χωματένιος σβώλος γης λίγο πιο πάνω απ' τη λάσπη του; Γι' αυτό λέγει και ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος: «τo μεν, καταβήναι δει Θεόν προς ημάς, το δέ, ημάς αναβήναι και ούτω γενέσθαι κοινωνίαν Θεού προς ανθρώπους, της αξίας συγκιρναμένης. Έως δ' αν εκάτερον επί της ιδίας μένη, το μεν περιωπής, το δε ταπεινώσεως, άμικτος η αγαθότης και το φιλάνθρωπον ακοινώνητον». Διότι, με την ενανθρώπηση του Χριστού -που "δυνάμει" ελύτρωσε τον άνθρωπο από τα δεσμά της απωλείας και του θανάτου- δεν σώζεται μοιρολατρικά και χωρίς αγώνα ο άνθρωπος. Ο Θεός, από φιλανθρωπία συγκαταβαίνει και γίνεται άνθρωπος, να ενωθεί με τον άνθρωπο, και να τον σώσει -ως εδώ είναι ο πρώτος όρος για τη σωτηρία του. Πρέπει, όμως και ο άνθρωπος να θέλει και να αγωνίζεται για ν' ανεβεί προς το Θεό, που του απλώνει το χέρι του. Αν ο άνθρωπος δεν απλώνει τα χέρια του προς τα υψηλά, το χέρι του Θεού θα μείνει μόνο, χωρίς ανταπόκριση στην ουράνια πρόσκληση της θεώσεως. Επιγραμματικώτατα ο μυστικός και θείος Μάξιμος ο ομολογητής, αποδίδει αυτή την δογματικήν αλήθεια της Ορθοδόξου Εκκλησίας για τη σωτηρία του ανθρώπου: «τoσούτον τω ανθρώπω τον Θεόν ανθρωπίζεσθαι, όσον ο ανθρωπος εαυτόν τω Θεώ δι' αγάπης δυνηθείς απεθέωσε. Και τοσούτον υπό Θεού τον άνθρωπον κατά νουν αρπάζεσθαι προς το γνωστόν, όσον ο άνθρωπος τον αόρατον φύσει Θεόν διά των αρετών εφανέρωσε».