Το Πανάγιο Πνεύμα μέσα από την Καινή Διαθήκη

Η ενανθρώπηση του Υιού και Λόγου του Θεού και όλο το έργο της θείας Οικονομίας δεν γίνεται ανεξάρτητα από το Άγιον Πνεύμα. Ο Μ. Βασίλειος στο σημείο αυτό είναι πολύ εκφραστικός. Λέγει ότι, όταν επιδημή στον κόσμο ο Χριστός, το Άγιον Πνεύμα προτρέχει, αφού αυτό εξαγγέλλει την έλευσή Του και αποκαλύπτει την παρουσία Του. Με την ένσαρκη παρουσία του Χριστού στον κόσμο και το Πνεύμα το Άγιον είναι αχώριστο. Τα ενεργήματα των δυνάμεων και τα χαρίσματα των ιαμάτων γίνονται με την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος. Οι δαίμονες εξέρχονται από τους ανθρώπους δια του Πνεύματος του Θεού. Ο διάβολος καταργείται με την συμπαρουσία του Αγίου Πνεύματος. Η απολύτρωση των αμαρτιών γίνεται με την Χάρη του Αγίου Πνεύματος. Η εξανάσταση των νεκρών γίνεται με την ενέργεια του Πνεύματος.

Εάν το Άγιον Πνεύμα ενεργούσε στους Προφήτας και δικαίους της Παλαιάς Διαθήκης υποδεικνύοντας και φανερώνοντας τον Χριστό, πολύ περισσότερο ενεργούσε και στους Αποστόλους και Μαθητάς του Χριστού. Επειδή όμως το Άγιον Πνεύμα ενεργεί ανάλογα με την κατάσταση του ανθρώπου και τον κατάλληλο καιρό, γι’ αυτό ενεργούσε σε αυτούς κατά τρεις τρόπους και κατά τρεις καιρούς. Ενεργούσε "αμυδρώς", πριν δοξασθή ο Χριστός στο Πάθος, δηλαδή πριν τα Πάθη και την Σταυρική Του θυσία, "εκτυπώτερον" μετά την Ανάστασή Του, και "τελειότερον" μετά την Ανάληψή Του στους ουρανούς (άγ. Γρηγόριος Θεολόγος). Άλλωστε, το Άγιον Πνεύμα τελειώνει και αγιάζει τους ανθρώπους και δεν τελειούται το Ίδιο, αφού Αυτό είναι τέλειος Θεός. Το Άγιον Πνεύμα είναι "τελειούν, ου τελειούμενον" (άγ. Γρηγόριος Θεολόγος). Γι’ αυτό, και τους Αποστόλους που ήταν ατελείς τους τελείωσε και τους ολοκλήρωσε.

Ο άσαρκος Λόγος, ο Υιός και Λόγος του Θεού, δια του Προφήτου Ιωήλ, είπε: "Και έσται μετά ταύτα και εκχεώ από του πνεύματός μου επί πάσαν σάρκα, και προφητεύσουσιν οι υιοί υμών και αι θυγατέρες υμών, και οι πρεσβύτεροι υμών ενύπνια ενυπνιασθήσονται" (Ιωήλ γ', 1). Σαφώς εδώ γίνεται λόγος για την έλευση του Αγίου Πνεύματος και την χορήγηση του προφητικού χαρίσματος, που δόθηκε κατά την ημέρα της Πεντηκοστής. Κατά τον άγιο Κύριλλο Αλεξανδρείας, η προφητεία αναφέρεται στα γεγονότα που έγιναν την Πεντηκοστή, αφού τότε οι Μαθητές ομιλούσαν προφητεύοντες, δηλαδή κήρυτταν τα μυστήρια του Χριστού τα οποία προφητεύθηκαν από τους Προφήτας. Τότε, δηλαδή, οι Μαθητές με την δύναμη του Αγίου Πνεύματος κατάλαβαν ότι όλες οι προφητείες που υπάρχουν στην Παλαιά Διαθήκη αφορούν το Πρόσωπο του Χριστού. Με αυτόν τον τρόπο τελειώθηκαν στην γνώση και την αποκάλυψη.

Με την δύναμη και την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος η ανθρώπινη φύση επανέρχεται στην προηγούμενη και αρχαία κατάσταση, αφού αποκτά το προφητικό χάρισμα που είχε ο Αδάμ στον Παράδεισο (άγ. Νικόδημος αγιορείτης). Πραγματικά, βλέποντας την ζωή του Αδάμ στον Παράδεισο, πριν την πτώση, διακρίνουμε ότι διέθετε καθαρό νού και προφήτευσε. Ο Θεός έπλασε την Εύα από την πλευρά του, κατά την ώρα που ο Αδάμ κοιμόταν. Όμως όταν ξύπνησε από τον ύπνο και είδε την Εύα φωτίστηκε, με την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος, και ομολόγησε ότι αυτή προήλθε από το δικό του σώμα: "Τούτο νυν οστούν εκ των οστέων μου και σάρξ εκ της σαρκός μου" (Γεν. β', 23).

Αυτό σημαίνει ότι όσοι δέχονται το Άγιον Πνεύμα και είναι μέλη της Εκκλησίας όχι μόνον αποκαθίστανται στην προηγούμενη κατάσταση στην οποία βρισκόταν ο Αδάμ, αλλά ανέρχονται ακόμη υψηλότερα, αφού ενώνονται με τον Χριστό. Έχοντας κανείς το Άγιον Πνεύμα γίνεται προφήτης, αποκτά προφητικό χάρισμα, όπως το βλέπουμε στην ζωή των αγίων, γνωρίζει τα μυστήρια του Χριστού, βλέπει και βιώνει την βασιλεία του Θεού. Με την δύναμη και ενέργεια του Αγίου Πνεύματος το προφητικό χάρισμα γίνεται φυσική κατάσταση στον άνθρωπο. Η νοερά προσευχή είναι ένδειξη αυτού του χαρίσματος και της ενεργείας του Αγίου Πνεύματος.